Eu coñecín unha Galicia que, sendo pobre -miserenta, para algún autor- non o era tanto como a Galicia actual. E sei que haberá voces que desmintan o que afirmo e mesmo que, con datos máis axustados á realidade, corrixan o que non ven ser, pola miña parte, outra cousa ca unha aproximación sentimental a unha terra nai que coñezo desde que nacín na posguerra do incivil enfrontamento no que nos meteron quen non tiñan máis razóns para facelo que quitar aos que estaban para se poñer eles, ao abeiro de conceptos que non modificaron ren a situación que esta terra e os seus habitantes vivían en xullo de 1936.
A Galicia do ano no que eu nacín (1943) vivía as consecuencias dunha guerra que disque deixou medio millón de mortos e outros tantos fuxidos, emigrados e presos. Tamén, unha España destrozada física e económicamente, que engadía á pobreza de seu os gastos ocasionados por esa guerra que, como un total asumido, houbo que pagar aos países que axudaron a ¿resolver? o conflito. Son, polo tanto, un dos moitos fillos das cartillas de racionamento e os carrizos que sementaban discordias por seren “vencedores” ou “perdedores” cando, en verdade, o seu papel non debera ser outro que o de lamberse as feridas causadas en tantos frontes de batalla, ningún deles en Galicia porque os mortos, desaparecidos e fuxidos o foron após os case que tres anos das batallas sen conto entre irmáns, membros das familias propias e viciños.
Eran, aqueles, tempos do cuartillo de aceite, do cuarterón de tabaco, do neto de viño, do ferrado de pan levar sementado de pés de millo nunha mini-leira ou bouza na que a bendecida terra daba un mínimo de tres colleitas ao ano. Era a Galicia que non pasaba fame, mais sí necesidade; a Galicia que comía pan de millo pero escasamente pan de fariña triga; que criaba polos e galiñas, porcos e vacas e que non comía as carnes deles; a Galicia de palleiras das que tamén se servía para facer palluzos cos que alumear os camiños de lama e fochancas polos que transitaban homes, bestas, carros e carrolas. A Galicia mariñeira que vendía fanecas, sardiñas, tranchos, xurelos, xardas e comía o que a muller do mariñeiro non acadara vender polas portas ou na praza e que era o quiñón ou chona do home como pago en especie dun salario que non había. A Galicia de novelas de Marcial Lafuente Estefanía cando moi poucos sabían ou podían ler, de “tebeos” ou “contos” do FBI, de Purk o Home de Pedra, de Roberto Alcázar e Pedrín, do Guerreiro do Antiface, de Fazañas Bélicas, do Capitán Trueno. A Galicia que non pasaba fame porque había caldo de berzas todos os días e, ás veces, pataca cocida con monda (ou pelas) e un par de chicharros desalgados após estadía de semanas en sal na artesa…
Non había, non, fame propiamente dita, pero sí, certamente, necesidade de probar outras cousas.
Pero hoxe sí hai fame. Cando os supermercados están ateigados de artículos de toda caste, non hai cartos para os mercar; ser un mileurista é un privilexio que, sen embargo, non permite poñer na mesa un prato de sopa de galiña porque só podes cocer a carcasa dun polo procedente de vai ti saber que granxa…. E están as fileiras de homes e mulleres ás portas de entidades benéficas que, en recollendo da veciñanza aportacións económicas ou alimentos, entregan estes a aqueles que non piden pero choran, que din non vivir da caridade e aceptan -que remedio!- o que lles dan; de xente que remexe nos contedores na percura de restos de comida ou elementos que poden aproveitarpara a casa ou para vender (a chatarra sempre foi un apaño)… e non todos son estranxeiros nen eran pobres de solemnidade como agora se ven.
De calquera xeito, Galicia (ao igual que España) vai ben outra volta: o produto interior bruto de Galicia no ano 2021 (aínda no se fixeron as contas de 2022) medrou un 5,1% a respecto do 2020, cunha taxa 142 décimas maior ca de 2020, que foi do -9.1%. En 2021 a cifra do PIB foi de 63.230 millóns de euros, co que Galicia resulta ser a sesta economía no ranking de PIB das comunidade autónomas. O PIB per cápita de Galicia en 2021 foi de 23.499 euros, 1.769 euros máis co de 2020 que foi de 21.730 euros.
Xa: pero a realidade é que o PIB incrementa grazas aos ingresos e beneficios de poucos de moito poder económico, mentres os moitos de pouco (ou nada ou case que nada) pouco teñen que dicir ou aportar a tal índice. E estes non poden cocer pan cada semana, nen levar peixe do quiñón para vender na praza ou ás agachadas porque nin o teñen nin tampouco arriscan porque saben que hai policías que os sancionan.
Iso sí: os bancos gañan máis ca nunca e coas oficinas baldeiras de empregados (polo tanto, menos gastos de persoal e maiores beneficios para o accionariado).
Morrer co que morre para seguir contando.