Todo se observa, todos nos observamos, abstraídos, nunha mostra efectiva de posibilidades e imposibilidades, de egos e fobias, de ambicións e frustracións. O pracer está no outro, no outro. Na intención de posesión daquilo que, consciente ou inconscientemente, atrae. O encantamento momentáneo sería a consecución, o incorporar á colección de instantes unha caricia ou un obxecto. Como un legado do compositor e pianista ruso Alexander Scribian, “son un momento de eternidade iluminada, son afirmación, son éxtase”.
Se, cal plano do metro, cada persoa deixase tras si un ronsel de cor, é probable que deseñase o mapa da distancia na proximidade, dos afectos e incomprensións de cada tribo entre as tribos, de cada soidade entre tanta rede de relacións distanciadas ou atadas para sempre. Dun suburbano cunha profunda sima entre plataformas, pero que finalmente alcanza o mesmo destino incomprensible. As vidas tenden a pegarse -a coarse- en debuxos de caracteres, entendementos, diversidades, culturas, exhibicións, egos. A tribo nace da tribo, do persoal ao colectivo todo enrédase para tornar á idiosincrasia.
A cidade, poboada de mobiliario urbano, repleta de símbolos e indicacións, semella abstraída no seu propio ambiente, como en tantas obras de arte ou literarias. A vida componse dun colaxe de momentos, a literatura de palabras e pensamentos. A urbe é, en se mesma, un curta e pega, e incorpora achados e queixumes urbanísticos, achegas naturais, sinais confusos e pestanexantes, edificios que inquiren o ceo, zonas axardinadas, cruces, espazos para vehículos ruidosos e eléctricos, pasos de peóns destinados a outros animais raiados, os peóns; mareantes rotondas, museos fascinantes, fontes e sumidoiros, escaparates de banalidades atraentes, estadios, colexios, hospitais. Capa sobre capa, as cousas logran sobreporse ao seu caos mediante o hábil xogo do deseño, mesmo conseguen adquirir personalidade, característica, diferenciarse entre tanta proposta metropolitana, e facerse atractivas para os públicos e consumidores. Diso sabe moito o meu amigo Emilio Gil, con quen converso respecto diso.
Son as vidas as que pasan. As que se trenzan na urbe, collidas da man ou ignorándose, unívocas ou diversas, plurais, pero sempre mesturadas, como diluíndose ensimesmadas para construír, entre todas, unha sociedade coas súas bamboleantes características. O resultado: unha peculiar aliaxe de ideas, ambicións amalgamadas, unha composición de circunstancias, arelas, aventuras, alienacións e preludios inconmovibles. Cada un compón o seu relato, a súa experiencia, a súa biografía e trata de facelo atractivo para si mesmo ou para os demais.
“A sociedade, que con tanta frecuencia oponse mentalmente ao individuo; está integrada totalmente por individuos e un deses individuos é un mesmo”, como deixou devandito Norbert Elias (1897-1990), sociólogo xudeu-alemán. Todas as poboacións aseméllanse, pero tamén se diferencian, adquiren a súa pátina, a súa personalidade. En si mesmas son o expositor dunha cultura que se exhibe para cantos a conforman. Son “unha fogueira de vaidades”, como diría Tom Wolfe.
É un día distinto. En Madrid, as Meninas saíron á rúa. Fican coloristas, arreboladas e estáticas en cada confluencia das avenidas feitas museo. Preeminencia de capital. As nenas de familia nobre que entraban en palacio a servir á raíña ou aos seus fillos rebordaron os cadros para retornar ás esquinas. Esta vez fano sen oficio, nin antigo nin recente, máis pintadas que as donas irredentas de cálea Monteira.
Madrid son moitos pequenos anacos: rúas, prazas, mercados, barrios, museos, suburbios, cinemas, teatros, incluso Meninas abigarradas de museo ou a pé de rúa, verdades, mentiras, aparencias. A cidade cosmopolita, acolledora, sábese feita de múltiples mundos, de culturas diverxentes, de propostas e de incomodidades. A cidade non ten límites, expándese en colaxes, tamén se estraga en grafitis ególatras e sucios, en cabinas telefónicas en desuso.
Madrid, coma outras cidades, fíxose nosa connosco dentro, deglutiunos mentres estabamos a admirala. É o marco perfecto para, nunha esquina de Goya con Velázquez, disertar, aínda con máscara, sobre a creación artística, discutir ao redor das últimas tendencias estéticas ou intercambiar posturas. A COVID acabará por ser unha anécdota pasaxeira, controlable, e entón a Cibeles bailará o chotis con Neptuno. A urbe será de novo reclamo universal para a vida, para o turismo, para todos. Hai que coidala con esmero para gozala e compartila con saúde, para que sirva de modelo a outros lugares.