Grazas ao agasallo dun bo veciño puiden mergullarme, este fin de semana, na lectura dun arrepiante libro e imaxinarme a crúa realidade pola que pasaron miles de persoas durante a Guerra Civil española e a súa postguerra. Las cartas de la Pirenaica: memoria del antifranquismo, coas súas máis de 500 páxinas, é unha amálgama, resumida, de máis de 15.000 cartas lidas na que era considerada como “Radio España Independente”, ao longo dos anos 1941 até 1977.
Era a única emisora española sen censura de Franco e os oíntes informaban, a través das súas cartas, de todo aquilo que viran e padeceran e que os demais medios de comunicación españois non quixeran difundir ou publicar. Estas cartas constitúen auténticos testemuños escritos de persoas que se ispen emocional e espiritualmente. Historias de heroísmo, de solidariedade, de fosas comúns, prisións e de sufrimento pero todas elas conteñen un alto grao de frustración no lexítimo desexo de levar unha vida digna.
Paga a pena ler os estarrecedores relatos dalgunhas vítimas da postguerra. “Durante os días de liberación as rúas e prazas enchéronse de cadáveres. Como eran tantos e non daba tempo a abrir as fosas para ser enterrados foron queimados en grandes piras xunto ás tapias do cemiterio. Entraban nas casas e sacaban aos homes, e cando se negaban eran fusilados en presenza da súa muller e fillos”.
Na publicación constátase que durante moito tempo ocultáronse en España os numerosos crimes de tipo sexual perpetrados durante a Guerra Civil e na postguerra contra mulleres do bando republicano. A violación tapábase co asasinato e as agresións quedan impunes. En 1936, o xeneral Queipo de Llano incitaba claramente a atacar ás mulleres: “Isto é totalmente xustificado porque estas comunistas e anarquistas predican o amor libre. Agora polo menos saberán o que son homes de verdade e non milicianos maricóns. Non se van a librar, por moito que berren e pateen”.
Demasiadas vexacións deixaron os vencedores da contenda, entre españois: “Percorra todas as provincias españolas e pregunte ás viúvas onde están enterradas os seus maridos e aos orfos os seus pais e aos pais onde os seus fillos. Un día non haberá suficientes divisións acoirazadas para suxeitar o empuxe. Un coro de ultratumba, do monte, do río, da cuneta, da sima, estar a gritar día e noite: nós estamos aquí!”.