F. S.- Gonzalo, meu irmán, era unha persoa única. Única foi a súa maneira de vivir, coas súas luces e sombras, e único o seu xeito de morrer, facendo o que lle gustaba, na casa que reconstruíra el coas súas propias mans, inmerso no poético e delicado acto de podar unha maceira, el, que levantara pedras xigantescas, reforzara tellados sen axuda, desentupira chemineas e subira e baixara estadas para remontar o abandono dos muros e do tempo, e agora, no seu último acto, atarefado e entregado (como en todo o que facía) no coidadoso labor de facer revivir unha árbore pequeneira, case un esbozo.
Foto de Fran Domínguez.
Foi este pasado 28 de decembro, ao mediodía, antes da chuvia, logo dunha serie de chamadas ás que non me contestou, porque xa non podía, a pesar de ter o teléfono ao alcance das mans. Todo debeu ser rápido, fulminante (irse). E tamén, ao mesmo tempo, lento e tranquilo (deitarse na herba con coidado, a expresión tranquila, as tesoiras de podar ao seu carón, o traballo realizado e rematado, o teléfono móbil no peto do seu peito, recibindo as miñas chamadas, as da súa nai e as das amizades que o reclamaban para compartir historias, sempre o chamaban).
Gonzalo, na súa dimensión de artista e tamén na súa dimensión máis persoal, foi único e a súa morte foi única, e a dor do principio, o sufrimento desatado da perda, ese que case mata, non me deixou entender o miolo da cuestión: viviu como quixo e morreu como quixo. Estaba alí, na parte máis baixa da súa horta, a que está máis preto do mar, e nese recollido recuncho que tanto lle gustaba e do que tan orgulloso estaba e dixo “até aquí cheguei”. Non houbo convalecencias previas, sufrimentos, entradas e saídas continuas de centros de saúde, palabras ominosas de persoal médico, ditames, sentencias de morte, prazos, últimos desexos. Nada diso. A súa cabeza estaba chea de plans e proxectos, artísticos e vitais (quería dar os últimos toques á casa, quería acelerar a xubilación para viaxar coa muller, quería axudar a seu fillo Xosé a habilitar unha vivenda e nesas aínda estaba cando o fun buscar ao aeroporto de Santiago tres días antes, procedente de Mallorca), e con eles, cos seus plans e proxectos, deitouse a descansar por fin.
A dor do principio non me deixou velo, cando o atopei, recrimineille a berros a despedida repentina, ese marcharse sen avisar. Creo que cheguei a bater coas miñas mans no seu peito aínda rochoso e invencíbel, un xesto recriminatorio que tamén foi tentativa fracasada de revivilo, e tamén de querelo, de amalo.
Díxome un amigo (querido Quico Cadaval, que tanto cariño lle tiñas) que morreu como tiña que morrer, de maneira coherente, despedíndose como din que se despiden (aínda que todos saibamos que non é verdade) á francesa. Non tivemos que ver unha desmelloría gradual nin asistir ao apagarse da súa luz. A luz ficou plenamente acesa até o final e de súpeto apagouse. Ou non, se cadra segue acesa (a luz que nunca se apaga, tamén a del)
Todo quedou igual na súa casa de Deán. A porta exterior aberta pola que entrei chamándoo aínda sen medo, a entrada da vivenda tamén aberta e coas lámpadas prendidas, o interior que revisei (salón, habitacións) reclamándoo con preocupación crecente, na mesiña do salón as súas cousas e a butaca na que acababa de sentarse (descansando da tarefa de verificar que a chuvia e o vento incesantes deste outono-inverno non fixeran máis estragos dos que el xa agardaba), a cancela da horta sen impedirme o paso, xa o medo era un cabalo ao galope dentro de min, que seguía sen obter resposta del…
Logo pasaron días e a escena reprodúcese na miña cabeza unha vez tras outra, pero con todo tipo de variantes felices. As variantes tiñan sempre algo común: recibía resposta del. Gonzalo sempre acollía a todo o mundo con alegría, desexoso de mostrar os detalles do seu último proxecto artístico (a casa de Deán Grande).
Días máis tarde o mar volveu ser protagonista desta historia e reclamoume para axudarme a curar a ferida, acudín á súa chamada na compaña da miña filla, á altura do faro de Laghareu, no muelle de Ribeira, nunha paréntese do tren de temporais. Diante nosa, nas pedras da Insua, un inmenso e fermoso corvo mariño, esvelta mancha negra no azul, estiraba as asas para secalas ao vento e ao sol. Miña filla maior díxome que botaba de menos a Gonzalo e preguntoume logo se eu sabía onde estaba, o que fora da súa alma. Seguiu falando e acordouse dun libro que lera no que se explicaba no que consistía a reencarnación e pediume que llo volvese explicar. Mencionei o significado do karma e mencionei tamén unha historia medio inventada na que se di que as persoas únicas que deixan baleiros inmensos cando morren reencárnanse en animais (tamén) únicos. Ao rematar, sinalou ao corvo mariño, que seguía enfronte nosa, nas pedras da Insua, entregado no seu espectáculo de secarse ao sol. Dixo: “Alí tes a Gonzalo”. E eu crino, e sígoo crendo.
Sempre te quixemos e sempre te quereremos, irmán, amigo, pai, marido, fillo, compañeiro, camarada. Descansa en paz, Gonzalo Sarasquete, e que a terra, como se adoita dicir, che sexa leve.
Pequeno álbum apresurado de fotos compartidas polos amigos e familiares
