De primeiras foron faladurías, díxome díxome. Máis tarde, a propia condesa de Pardo-Bazán chegou a se refeirir a eles. Entre a xente do mar circulou a historia. E ata hai só días, en medios de comunicación nacionais volveu falarse de “raqueiros” galegos que, valéndose de todo tipo de estratexias facían que, en noites estremas, os barcos -a ser posible os grandes buques de carga- viñeran bater contra os baixos costeiros para, posteriormente, apoderárense de enseres e calquera outra cousa de máis ou menos valor que a marea trouxera á praia o eles mesmos rematar co que o mar non fixera: a vida dos náufragos.
Para os que tal dixeron, escribiron e escriben (mesmo en guións de películas baseadas no estudo serio de acontecementos como por exemplo o embarrancamento na costa de Sálvora do correo “Santa Isabel” nunha infernal noite, estudo que para nada alude a supostas accións de “raqueiros” riveirenses sobre os corpos dos desgraciados tripulantes e mariñeiros do vapor) teño seguro que acontece como coa tan cacarexada Costa da Morte, nome adxudicado gratuítamente -ó meu pouco saber- por mor dos moitos accidentes marítimos rexistrados nesta zona do noroeste ibérico. Persoas que, polo seu coñecemento e o moito traballo realizado para determinar de onde sae tal denominación de Costa da Morte, levóume á crenza -hai xa moitos anos- de que este traballo é moito máis asisado: refírese a tempos das conquistas levadas a cabo en territorio hispano no que aquelas tribus que chegaban a Fisterra, descoñecedoras como eran todas de que a Terra era redonda, non concibían que a posta do sol -espectacular, como segue a ser, en Fisterra- nada tiña que ver coa morte do astro rei -ó que moitos adoraban- e que, visto desde terra, levaba a crer que o sol afundía no mar e, polo tanto, morría nel todos os días.
Pois cos “raqueiros” de Costa da Morte e das rías de Arousa e Muros-Noia pasa o mesmo. En Galicia non houbo vacas, burros, nen carros de vacas que, en noites de borrasca, foran dun a outro lado pola costa levando enriba unha fogueira que, dende o mar, confundira ós navegantes ata o caso de os facer naufragar embarrancando ou colidindo coas rochas para eles, os “raqueiros”, poñer en risco as súas propias vidas por se facer cun botín que supoño pouco doado sería acadar nesas circunstancias de mar, vento e nouturnidade.
Na casa dun bo amigo, situada nas inmediacións da antiga praza das legumes de Riveira, en Bandaurrío, o pai -finado hai moitos anos- deste amigo, asegurou que as portas -pintadas de branco inmaculado- que separaban o salón-comedor da vivenda da cociña (ou dun cuarto) procedían do “Santa Isabel” e que esas portas viñeran parar á costa pola parte da Ameixida, perto de Castiñeiras, e que ambas as dúas foron recollidas do mar, entre ass rochas, cando saían pescar na dorna polbeira que herdara de seu pai. As portas, iso sí, conservaban as miras ou mirillas que a cotío se podían ver nos buques-correo: de metal e absolutamente brilantes grazas ó traballo e o “Sidol” que a nai de meu amigo Pepe aplicaba con empeño con tal obxectivo.
Era por este feito o pai de meu amigo un “raqueiro” afunde-barcos?… Pois este equivoco déuse con moita, demasiada frecuencia, á hora de xulgar os acontecementos.
Patróns de tarrafas do Cantábrico que viñan pescar frecuentremente ás citadas rías de Muros-Noia e Arousa téñenme falado destas que consideraban características dos habitantes de Santa Eugenia -así, en castelán- ós que denominaban “meiriños”, supoño que por derivación dos “mariños”. Ou non. Sempre relacionados co traballo dos “raqueiros”.
Na mesma Riveira en moi contadas ocasións oín falar de ladróns e ladroas para se referir a homes ou mulleres que roubaban. E, sen embargo, abundaba o feito de denominar “raquero” (non raqueiro”) a quen “raqueaba” (roubaba). E a muller era unha “ladra” (non lembro ter escoitado a denominación “raqueira” para definir a muller que “raqueaba”). Chamar “raquero”a calquera rapaz ou home, era un insulto do máis grave, cousa que pon en evidencia o rexeitamento por parte do pobo deste tipo de actos que, por outra banda, semellan ter sido leit motiv de pobos que, nas costas de Inglaterra e a Bretaña francesa, si chegaron -disque- a ser todo un traballo admitido polo pobo (do mesmo xeito que nas rías galegas se admitía o contrabando de tabaco).
Tal vez habería que revisar a historia e mesmo corrixir a dona Emilia Pardo-Bazán -non me atrevo nen a propoñelo- como inductora, sen o pretender, de dar continuidade a unha alpurnada que se mantén após moitos séculos de sostenella y no enmendalla para escarnio do pobo mariñeiro desta zona de Galicia, que ten posto en risco as súas propiass vidas para salvar a dos náufragos coma os do correo “Santa Isabel”.
