O sexilio será o tema principal de debate e reflexión do III Congreso A Memoria Diversa, organizado pola Área de Lingua, Política de Igualdade e de Xénero e de Dereitos Civís da Deputación da Coruña, dentro do programa Liberdade de ser e de sentir que este ano celébrase os días 31 de maio e 1 de xuño no espazo de intervención cultural A Normal, da Universidade da Coruña. A entrada será libre e de balde ata completar cabida.
O Congreso será inaugurado pola deputada de Lingua, Igualdade e Dereitos Civís da Deputación da Coruña, a outense Soledad Agra Tuás e a vicerreitora de igualdade e diversidade da Universidade da Coruña, Cristina López Villar. Intervirá, así mesmo, o comisario de Memoria Diversa Marcos López.
A primeira intervención xirará arredor do sexilio de Elisa e Marcela, da man de Ailén Kendelman, actriz, creadora e cofundadora da compañía teatral A Panadaría, que durante seis anos representou Elisa e Marcela en 280 funcións por toda a península.
A segunda intervención da tarde versará arredor da poesía do sexilio e da figura de Eduardo Blanco Amor, que iniciará Antón Lopo, xornalista, poeta e editor. No seu proxecto editorial Chan da Pólvora coordina a colección Rabo de Egua, a única especializada en poesía LGBTIQA+ do estado español na que están obras coma Seis poemas galegos de Federico García Lorca e Querido Eduardo, a recompilación das cartas que Ramón Suárez Picallo lle escribiu a Eduardo Blanco Amor entre 1931 e 1946. Tamén falará de Eduardo Blanco Amor e a disidencia sexual o músico, escritor e activista Éric Dopazo, autor da biografía de Blanco Amor para crianzas na colección Miudiños de Cumio Editora e creador da canción Eduardita. Presentará a mesa a xornalista e escritora Eva, autora do libro de entrevistas Memoria Diversa, da Deputación da Coruña, Premio Follas Novas á mellor obra de divulgación. As intervencións do venres rematarán coa proxección da creación audiovisual Eduardita, creación de Piratas sen Parche.
A xornada do sábado afondará sobre os sexilios a través do tempo e dos espazos, con tres intervencións que serán moderadas por Xandre Garrido, representante da asociación Avante LGBT+. A primeira vén da man do investigador e antropólogo catalán Ignacio Elpidio Domínguez Ruiz, docente da Universitat de Barcelona e creador de, entre outras, as obras referentes en estudos LGBTIQA+: Bifobia. Etnografía de la bisexualidad en el activismo LGBT (Egales 2017) e Tu a Soria, yo a Barcelona (Egales 2023), o primeiro traballo de divulgación do estado sobre primer o sexilio, as dificultades da comunidade queer no mundo rural fronte das grandes cidades.
Elpidio Domínguez afondará sobre o concepto de sexilio desde a perspectiva da metronormatividade.
Pola súa banda, a investigadora posdoutoral (USC) Daniela Ferrández tratará o exilio de mulleres trans e lésbicas do primeiro terzo do século XX, personalizado no caso de Teresita. Daniela Ferrández é a autora do libro A defunción dos sexos, disidencias sexuais na Galiza contemporánea (Xerais 2021), obra galardoada co Premio Follas Novas á mellor obra de investigación.
A actualidade do sexilio será tratada polo refuxiado político ruso e activista LGBT Roman Efrenov, que nos achegará a situación actual do colectivo en Rusia e a súa experiencia persoal como refuxiado en Galiza.
Fefa Vila, socióloga e escritora, nacida en Laza e residente en Madrid, foi unha das principais responsábeis da creación do grupo lésbico LSD, un referente dentro dos colectivos LGBT do estado español nos anos 90. Deste grupo e da súa experiencia vital e de investigación no ámbito queer falará na súa intervención Inadaptacións: desvíos, extravíos, fugas e reencontros. Autobiografía dunha paxara, presentada pola música e poeta Lucía Aldao.
A xornada da tarde do sábado comezará co xornalista e escritor madrileño Bob Pop, autor do libro Mansos (Alfaguara, 2021) e da serie audiovisual Maricón perdido, Premio Ondas 2021 á mellor serie de comedia. As dúas creacións tratan, entre outros temas, do sexilio do rural cara ás cidades das persoas disidentes sexuais nos anos 70 e 80 do século pasado. Presenta a intervención Óscar Rodríguez da asociación ALAS A Coruña.
A última mesa do Congreso virá de parte do Ares Piñeiro, activista trans vasco, descendente de familia galega emigrada a Euskadi, sexólogo e secretario de Errespetuz, asociación vasca para a defensa e a integración das persoas transexuais. Ares Piñeiro falará da ausencia de relatos memorialísticos dos homes trans no estado español, así coma da súa propia vivencia persoal. Pola súa parte, o escritore e divulgadore Nee Barros falará da presenza (e ausencia) de relatos trans na literatura galega. Presentará a mesa Max Suárez, en representación da asociación Arelas.
A música tradicional revisitada con perspectiva queer será a encargada de poñer punto e final ao encontro, co concerto Loita amada de Marcelo Dobode e Víctor Movilla.
