A lectura este domingo (“Día do Libro”) nun xornal galego dun traballo sobre a carestía dos prezos dos alimentos, faime lembrar de como os prezos de todo aquilo que mercamos porque o precisamos para vivir, condiciona a TÚA PROPIA VIDA. E esa condición modifica rotundamente a existencia de millóns de persoas en todo o territorio nacional dado que nesta situación estamos moitos que, directa ou indirectamente, contribuímos coa nosa achega persoal a que os tempos da posguerra serviran para enxugar as bágoas que os nosos pais deixaban esvarar polas meixelas cando coidaban que ninguén os vía.
Sempre dixen que foron tempos, os da posguerra española, na que Galicia non pasou verdadeiramente a fame que afectou aos cidadáns doutras partes de España. Todo, ao meu entender, porque aquí case que todo o mundo tiña unha horta na que plantar patacas e verzas (que servían para dar de comer á familia, ao porco, á vaca, ás galiñas), unha corte cunha vaca (moitas veces “posta”) e un porco que se vendían na feira cando non quedaba outra por máis que, de ser gando “posto”, había que repartir os beneficios co verdadeiro propietario, “o señor” residente case que sempre na vila ou nunha “casa grande”.
Non fame, xa que logo, pero si necesidade de determinados alimentos, roupas. etc., dos que se prescindía con moita dor e obrigaban a ollar con envexa a aqueles que podían mercar o que ti só podías soñar.
Non habería polo, galiña ou porco para comer, mais si ovos e carne para vender e, deste xeito, ter un par de pesos -dez pesetas, hoxe en día menos dun céntimo de euro- para comprar un cuartillo de aceite, un chisco de manteiga de porco, pan, leite, un quilo de patacas e uns tranchos da ría. Velaí a grandísima diferencia: comprabas daquela con moitísimo menos diñeiro infinitamente máis do que hoxe podes adquirir co valor multiplicado por cen daquelas vellas pesetas de papel ou en moeda.
Os zapatos duraban máis que os de hoxe: co valor actual dun par deles (non menos de 9.000 pesetas de entón) vivía unha familia un ano. E amañabas o feito de que quedaran pequenos engruñando as dedas e poñendo soletas de cartón cando furaba a sola de tanto uso.
Non se pagaba a auga que se consumía porque se subministraba das fontes públicas (os das Casas Baratas tiñamos un depósito que nos servía ese líquido elemento e non pagabamos o consumo); a luz eléctrica non existía en moitas casas, o que obrigaba a usar “quinqués” de gas ou lámpadas de carburo, e tamén velas (todo quisqui se deitaba máis cedo para non consumir e as parellas xogaban ao despiste cun mínimo promedio de catro fillos) que só estaban acesas un máximo de dúas horas; os rapaces xogabamos na rúa ou na praia e iamos ao cine como moito un par de veces ao mes (custaba 50 céntimos de peseta a sesión).
Non había autobuses para nos desprazar a calquera hora dun a outro lugar (lembro que só había a conexión de Ribeira a Noia dúas veces ao día e igualmente de Ribeira a Santiago. Foi toda unha milagre que a familia Sarasquete puxera en marcha -xa nos anos 60- a liña Ribeira-A Pobra e, se non lembro mal, Ribeira-Aguiño a cargo da mesma empresa (ou talvez “El Celta”) e ata entón os mozos iamos e viñamos andando ás festas de Castiñeiras, Deán, Palmeira, etc.
Os salarios, máis que mínimos: na pesca, á parte; e na maioría dos casos, entre 250 e 400 pesetas ao mes (dous ou tres euros de hoxe) e sen Seguridade Social. No mar dispuñan do 18 de xullo e por nada había que se desprazar á Pobra ou a Santiago.
Foron os tempos que nos tocou vivir no Barbanza á xeración que comezou a máis de estudar, a xogar ao baloncesto, ao balonmán, a practicar o atletismo, e as rapazas cosían e bordaban e ían ao rosario (como complemento dos estudos).
Unha xeración que rozamos agora os 80 anos.
Gardamos memoria.
