O Goberno central vai, ao parecer, desfacerse do Instituto Español de Oceanografía (IEO) que, en Galicia, ten dous departamentos esenciais na investigación mariña tanto para Galicia como para España. Tristemente, é un final que ninguén agoiraba cando non hai menos de cen anos, se creou o Oceanográfico coruñés, centro do que saíron -ao igual que pasou co de Vigo- os máis importantes estudos -básicos moitas veces- para que a comunidade galega poidera formular en Bruxelas alegacións ou modificacións a normas e decisións que a Comisión Europea ou, máis amplamante, a Unión Europea, tomaría ás costas da rexión pesqueira máis importante dos hoxe 27 estados membros.
O Goberno español está a xogar un lamentable papel, sen saber a ciencia certa que valor dar a ese Instituto que, tendo sede en Madrid, é o estanque do Retiro da capital de España a masa de auga máis importante que ten nas súas proximidades. Auga que, por descontado, nada ten que ver co mar e a pesca.
Podo estar errado, pero sinto un non sei que ao constatar que para o Goberno o obxectivo primordial non é descentralizar -como entende a Xunta- senon desfacerse dun órgano que non ten visibilidade na Moncloa, cuxos funcionarios case que nunca causan problemas ao Executivo. Nesa ”descentralización” o importante, estou convencido, radica no feito de deixar de gastar cartos e que sexan as autonomías as que “carguen” coa responsabilidade do seu mantemento (malia que o traspaso de competencias terá algún tipo de compensación económica, cousa que sempre que se transfire algo por parte do Goberno central, a comunidade que se responsabiliza dese “algo” recibe unha compensación económica).
Galicia quere ese centro estratéxico no eido da investigación mariña, segundo afirma a Xunta a través da Consellería do Mar; pero non dí nada da compensación a recibir. Para a Xunta, o Goberno está a dar “bandazos” no seu empeño de descentralizar o IEO. Mais nada dí do futuro do Instituto unha vez se produza a súa transferencia, agás que “complementaría aos que xa son competencia do Goberno galego”. A min, particularmente, ese “complementar” sóname ao aclásico “quédate ahí que xa te chamarei”. E mentres tanto, que o IEO morra un pouco cada día. Porque é evidente que a Xunta ten abondo co que ten dependente da Consellería do Mar. Ben craro dí: defende o peso e o prestixio -do IEO- “como o maior aval para que a comunidade puidese ostentar a sede deste organismo dependente do Estado”.
Aquí, na Comunidade Autónoma de Galicia, as autoridades son coñecedoras de que para evitar que o Goberno traslade o Instituto a outras dúas comunidades autónomas o argumento de que aquí xa hai institucións que desenvolven traballos semellantes aos que realiza o IEO non ten maís valor que o que se lle queira dar. Estes dous centros concentran un importante volume de actividade nas materias que, en Vigo e a Coruña, teñen que ver cos sectores pesqueiro e acuícola “máis importantes de España”. Por este motivo, a Xunta rexeita a división proposta e pon riba da mesa unha alternativa: a cesión do IEO á Comunidade para velar pola súa integridade”. Máis nada, como se no aportara nada máis, cando o Goberno central tampouco determina que futuro agarda ao IEO.
Tampouco fala a Xunta de reforzar o seu traballo, nin de sanear a economía da institución e mellorar a estrutura organizativa da mesma. Simplemente o Goberno galego “ofrece toda a súa colaboración co obxectivo de recuperar o IEO”.
Experiencia tena abondo. O que non sei se ten é interese. E Madrid, menos aínda. Alí non hai máis peixe que o que levan os camións cada día, a maioría deles procedentes de Galicia.