“O regreso á novela de Nélida Piñón”. Alberto Barciela

23 Novembro 2021
        O outono aparece pardo, como  sonrosado e frío, convida á lectura, como nun remanso de acougo escollido. Reencóntrome con  Nélida Piñón, achégome a ela a través da súa última novela, “Un día chegarei a  Sagres”. Fágoo coa reverencia próxima dun admirador cativado, seguro de atopar a calor que  ansío. Non tiven oportunidade aínda de lela en portugués, pero a tradución de  Roser  Vilagrasa para Alfaguara resulta sublime. A escritora é precisa e fala perfecto castelán, polo mesmo estou persuadido de que revisou con meticulosidade cada palabra, a sonoridade, a cadencia, o ritmo de cada frase, para evitar calquera tentación extravagante ou extraviada. O resultado é delicioso.

         Nélida sustenta a historia dunha civilización en movemento perpetuo, a de Portugal, faio a través da vida dun individuo aparentemente insignificante, un campesiño intrépido, pero que quizá o sexa nun momento en que o que máis falta fai esa temeridade. Como outras veces, a obra é a culminación dun esforzo, a literata non dubidou en trasladar por anos a súa residencia da  Lagoa, en Río de Janeiro, a Lisboa. Fíxoo para furgar coa súa curiosidade innata no pasado, para indagar en directo, para documentar ata a última coma.

        Son testemuña telefónica, case diario, do seu esforzo inconmensurable, intelectual e físico. O mesmo que propiciou unha construción admirable de alguén que xa en tantas ocasións mostrou mestría ao narrar con deleite os seus  pálpitos, as súas inquietudes, as súas contrastadas veracidades, as súas certezas e, mesmo, de expoñer sen  trampantojos as súas dúbidas. Acompañouse dos seus asistentes e amigos, os  Vasconcelos, capitaneados pola profesora  Karla,  pulcra e sabia, e pola amada  Suzy Piñón.

        Como demostrou na súa obra, a filla de Río de Janeiro e de  Borela, do cosmopolitismo e da aldea, sabe transitar por un océano de  trascenderes,  condescendientes e esixentes, de ondas  batientes e seguras. O seu saber permítelle inmiscir sutilmente nas súas obras a Homero, discorrer por  Virgilio, nadar no popular, elevarse ata o seu admirado Machado de  Assis, extasiarse #ante os místicos,  brujulear na vangarda, instalarse na novidade. A autora transita do mítico ao real; profunda no  onírico, ensaia ou ironiza, do conto trasládase á novela, do artigo pasa a regalar  florilegios propios -“Ou  pao de cada día”, é un bo exemplo-, e, aos privilexiados, entrega unha oratoria sen parangón... Todo con aparente facilidade, aínda que eu crea que tamén é a de quen se sabe  predestinada á alta literatura desde nena e esíxese ao máximo en cada momento. 

        E as follas seguen caendo. Mentres  Nélida  engrandece dúas estirpes polo menos, a xenética e a adquirida. A segunda enriquece un sistema neuronal privilexiado, adobado de matices galegos, hispanos, lusos,  brasileiros,  entreverados de coñecementos africanos e orientais -hai algo moi persuasivo neses ollos asiáticos, pequenos e coquetos, que saben atopar as almas  dondequiera que se camuflen-. Sobre o bosque  manteado de follas acumúlase o saber vivo,  perspicaz, dunha gran dama da cultura e da sociedade, dunha persoa esponxa, que acumulou experiencias, lecturas, indagacións, espontaneidades, cuxa intuición lle permitiu evitar  meandros innecesarios e gozar dunha sensibilidade especial para cos humildes ou os desterrados. É feminista intelixente, que agora demostrou saber relatar de forma  trasgresora, por iso adopta como narrador á figura dun home. Excelente exercicio, nada fácil.         

        Un día,  Nélida e eu, regresaremos, non a  Sagres, si a Ponche  Borela, sobre o río  Almofrei, xunto á capela de Lourdes, en Cotobade, en Pontevedra. Pasaremos por lugares con vacas louras, ás que saudaremos con respecto case  reverencial, buscando unha de ollos azuis. Se temos sorte, e terémola, volverásenos a aparecer un cabalo branco baixo a doce choiva. E, entón, volveremos conversar sobre o avó Daniel, os baúis levados en carros desde o porto de Vigo, a travesías transatlánticas ou o prodixio da amizade. Descubrireille que os Barciela somos oriúndos desas terras de montes prodixiosos. Teceremos palabras con ilusións. Ao fondo sempre, para sempre, estará a paisaxe das nosas almas, un lugar universal con mil primaveras onde o mundo deu en chamarse Galicia.        
Alberto Barciela e Nélida Piñon

Outros artigos

“Cadaquén coa súa idea”. Luís Celeiro

Fóronse onte pola madrugada e arestora aínda non chegaron. Montaron nun avión para ir a “non seionde” e, despois, un tren de longo recorrido levaríaos a outro aeroporto,  para seguir o seuprograma de turismo ofertado por unha das máis importantes axencias de turismo...

+

“Good morning, Baltimore”. Antón Luaces

Este xoves foron recuperados outros dous cadáveres supostamente doutros tantos obreiros da maior infraestrutura marítima de Baltimore, considerada a de máis lonxitude de Estados Unidos, que foi derrubada o pasado martes polo portacontedores "Dalí", que bateu contra a...

+

El voto del BNG avala a Maduro”. José Castro López

El pasado día 17 el presidente venezolano, Nicolás Maduro, fue proclamado candidatodel chavismo para las elecciones de julio. Tres días después la Alta Comisionada de lasNaciones Unidas para los Derechos Humanos pedía un proceso electoral “transparente,inclusivo y...

+

“Meus irmáns” – Xulio Xiz

Fóronse meus dous irmáns: Mato, o maior, e Santi, o pequeno. O maior, morreume hai unhas semanas. O máis novo, o día do Pai. Se Xesús tivo vida longa e froitífera, Santi foise moi cedo despois de poñer unha pica en Bristol. Os tres somos tamén agora irmáns en terra:...

+

Publicidade

Revista en papel

Opinión

“Derechos o privilegios”. José Manuel Pena

“Derechos o privilegios”. José Manuel Pena

Tanto en Europa como en el resto de los países del planeta se está a vivir una lucha desigual en la organización política y social; mientras unos responsables políticos y gobernantes abogan por el mantenimiento de los privilegios, otros defienden los derechos...